Localización

(Ver en Google Maps)

A igrexa de Cesantes atópase na zona máis elevada do núcleo de San Pedro. Cando entramos no seu adro asomámonos a un dos miradoiros máis fermosos de Cesantes sobre a enseada de San Simón e a ría na súa profundidade.

Desde o miradoiro, dirixindo a nosa mirada cara ao norte, á nosa dereita, distinguimos a illa de San Simón e o areal ata a punta da praia. 

Fronte a nós, cara ao oeste, temos o estreito de Rande, coa confluencia dos montes do Morrazo (pola dereita) e o monte Mirallo-Penide (pola esquerda). As súas costas están unidas pola ponte de Rande.

Dirixindo agora a nosa mirada cara ao sur, á nosa esquerda, temos o porto pesqueiro e de recreo de Cesantes. Máis á esquerda desenvólvese todo o núcleo habitado de Catapeixe, que nos comunicaría coa vila de Redondela. Ao fondo, distínguese a parroquia de Cedeira bordeando o mar ata o estreito de Rande.

Historia

As primeiras referencias á existencia dunha freguesía é do século VI, cando esta parroquia foi convocada ao concilio que se organizou en Lugo no ano 569 baixo o reinado do rei suevo Teodomiro. Aparece baixo o nome de “Celesantes” no posterior documento que se elaborou denominado Parrochiale suevum (Parroquial suevo), que recolle a división eclesiástica do reino dos suevos.

Non conservamos na actualidade ningunha evidencia dun templo anterior ao que existe neste lugar. O templo actual é do século XVII. Nun perpiaño do lateral sur da igrexa hai unha inscrición na que figura a data de 1670. Esta inscrición é a seguinte: “ESTA CAPILLA LA MANDO HAZER EL LICDO. YSIDORO SECOA SIENDO CUMPLIDO Y BLAS RODRIGUEZ COA EN EL AÑO DE 1670”.

Sobre a porta principal da igrexa figura outra inscrición con outra data posterior: “SP / AÑO / 1766”.

Descrición

A igrexa ten unha orientación Leste-Oeste. Presenta unha soa nave con tellado a dúas augas. A finais do século XX ampliouse o lateral sur da igrexa para dar máis cabida, creando unha nova nave lateral, aínda que más curta ca a nave central.

A ábsida é cadrada, máis elevada ca o corpo da nave do templo, e posúe unha única entrada de luz por unha xanela vertical aberta no lado sur. O seu tellado é a catro augas e está coroado por un pináculo, ao que se suman outros dous pináculos nos extremos orientais do tellado. Esta ábsida tamén posúe unha cruz de pedra na parte central do beirado do tellado.

Posúe un campanario integrado no lateral norte da fachada occidental e unha espadana na fachada principal. 

O adro está perimetrado por un muro de pedra, en tres dos seus laterais, con bancada no tramo norte, con dúas entradas con cancela. No lateral occidental, dispúxose unha varanda metálica a modo de balcón de miradoiro sobre a ría.

Exterior

Fachada occidental

A fachada principal, no lado occidental, entra dentro do denominado barroco rural e apenas presenta decoración. Amosa unha simetría só alterada polo engadido da parte superior do campanario.

A porta principal: está enmarcada ao arredor por un moldurado perimetral característico do barroco, rematado nas esquinas superiores polos denominados “orellóns” . 

O lintel da porta está formado por sete pezas de forma oblicua, con inclinación máis acentuada nos extremos, e converxentes nunha clave central decorada que se prolonga nos dous perpiaños das filas superiores.

A clave central está composta por tres elementos decorativos: 

Parte Superior:

• Presenta un escudo ovalado coroado por un remate decorativo. No interior do escudo hai dúas chaves cruzadas, un motivo amplamente utilizado na iconografía cristiá, que representa a autoridade de san Pedro, patrón da igrexa. As chaves son o símbolo do acceso ao Reino dos Ceos.

• Está decorado con adornos vexetais nos laterais, típicos do estilo barroco, que enmarcan o escudo.

Zona Intermedia:

• Inclúe unha inscrición gravada na pedra. A inscrición semella estar composta por varias letras e números: “SP / AÑO / 1766”. “SP” son as siglas de San Pedro.

• A inscrición é sinxela e enmarcada por un rectángulo liso que destaca sobre o resto da pedra.

Parte Inferior:

• Conta cunha decoración xeométrica cun patrón de dentes de serra, característico da ornamentación de placas do barroco. 

• Por debaixo aparece unha decoración circular sobre a que se dispón un elemento vexetal tamén circular.

• O remate inferior presenta unha forma decorativa circular sobreposta a unha figura vexetal tamén circular. 

Xanela da fachada

Ten forma cadrada e vai enmarcada entre dous moldurados perimetrais cuadrangulares. A xanela ten no seu interior unha cruz de catro brazos iguais con remates lobulados nas puntas.

Espadana

A espadana está decorada cunha cornixa moldurada con forma triangular truncada na parte central. Nos extremos aparecen dous pináculos típicos da ornamentación da arquitectura barroca.

No cumio da espadana hai un pedestal formado por unha pequena columna rematada nunha dobre plataforma pétrea cuadrangular sobre a que se erixe unha estatua en pedra do apóstolo san Pedro, patrón da parroquia de Cesantes. 

O santo represéntase vestido con túnica moldeada e cordón na cintura e porta dous elementos característicos e simbólicos da súa iconografía:

Na man dereita: san Pedro case sempre aparece sostendo dúas chaves, unha de ouro e outra de prata. Estas simbolizan o poder que Cristo lle concedeu para abrir (ou pechar) as portas do Reino dos Ceos.

Significado:

• A chave de ouro representa o acceso á salvación celestial.

• A chave de prata simboliza o poder sobre os bens espirituais e temporais.

Na man esquerda: un libro que representa as escrituras sagradas ou a palabra de Deus, aludindo ao seu papel como predicador e guía espiritual.

Significado: A difusión da doutrina cristiá.

Campanario

Está situado no lateral esquerdo da fachada occidental. Accédese por unha escaleira de pedra exterior situada no lateral norte da igrexa.

Está construído en perpiaños de granito, igual ca o resto da igrexa.

O campanario elévase a partir dunha cornixa decorada con molduras e ornamentación de placas na parte inferior. 

Dispón de catro vans simétricos, un en cada lateral, con arcos de medio punto, onde se colgan as campás.

O remate superior do campanario consta de catro pináculos nas esquinas e unha cúpula semiesférica coroada por unha cruz de pedra.

A sinxeleza e sobriedade dos elementos decorativos suxiren unha expresión do estilo barroco rural, común nas igrexas galegas do século XVII.

Fachada norte

Posúe unha porta central perimetrada con moldurados decorativos semellantes aos da porta da fachada occidental. A ambos os lados da porta, nun nivel superior, ábrense dúas xanelas verticais para entrada de luz na nave.

No extremo dereito desta fachada atópase unha escaleira de pedra para acceder á porta que dá entrada á torre do campanario.

A cornixa do tellado está decorada con molduras superpostas.

Fachada sur

Pegada a esta fachada discorre unha ampliación que se realizou para crear unha nova nave lateral con maior cabida para as persoas asistentes. Esta ampliación construíuse a partir da sancristía exterior. Esta fachada presenta unha porta central de acceso e dúas xanelas estreitas verticais para dar entrada de luz ao templo.

No extremo oriental desta ampliación creouse un pequeno habitáculo para aseo. No espazo exterior restante instalouse unha fonte e colgáronse nas paredes tres laudas sepulcrais reaproveitadas do cemiterio.

No extremo occidental desta fachada hai un perpiaño que contén a inscrición transcrita máis arriba, na que figura a posible data de construción da igrexa barroca actual, 1670.

Referencias

Franco, Óscar: “Igrexa de San Pedro de Cesantes“, en Patrimonio Galego (web), 2013.